"Όταν κοιτάζω την Ευρώπη σήμερα, θεωρώ ότι βρισκόμαστε στη δυσκολότερη και πιο επικίνδυνη κατάσταση μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο – όχι μετά τον Ψυχρό Πόλεμο". Με τα λόγια αυτά, η πρωθυπουργός της Δανίας, Μέτε Φρεντέρικσεν, υποδέχτηκε σήμερα τους 26 ηγέτες των κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Κοπεγχάγη, σε μια άτυπη Σύνοδο για το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας και τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η συνάντηση, η οποία διεξάγεται στη Δανία λίγες ημέρες μετά τη "στοχοθέτησή" της με υβριδικές επιθέσεις σε πολιτικά και στρατιωτικά αεροδρόμια αλλά και τις παραβιάσεις στον εναέριο χώρο άλλων κρατών - από τη Βαλτική έως την Πολωνία και τη Ρουμανία, χωρίστηκε σε δύο μέρη. Το πρώτο αφορά στην ευρωπαϊκή άμυνα και τη δέσμευση των Ευρωπαίων να την ενισχύσουν, σε μια κρίσιμη καμπή καθώς η Γηραιά Ήπειρος ζυγίζει τη συμπεριφορά των ΗΠΑ και τη βούλησή τους να συνεχίσουν να παρέχουν στήριξη στην Ευρώπη (και την Ουκρανία).
Το δεύτερο μέρος επικεντρώνεται στον πόλεμο στην Ουκρανία και στα περίφημα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία – δηλαδή στη χρήση αυτών στο πλαίσιο του λεγόμενου "δανείου αποζημιώσεων” προς το Κίεβο που παρουσίασε η Κομισιόν με την ελπίδα να εξασφαλίσει την υποστήριξή τους πριν από την επίσημη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στο τέλος του μήνα.
Το σχέδιο για αποδέσμευση 140 δισ. ευρώ από ρωσικά περιουσιακά στοιχεία
Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί ένα σχέδιο για την παροχή δανείων ύψους 140 δισ. ευρώ στην Ουκρανία από τα δεσμευμένα assets της ρωσικής κεντρικής τράπεζας.
Η υποστήριξη της πρότασης έχει κερδίσει έδαφος μετά την απόφαση Τραμπ να σταματήσει την άμεση υποστήριξη προς την Ουκρανία, αφήνοντας την Ευρώπη να αναλάβει το βάρος των οικονομικών αναγκών της χώρας που έχει πληγεί από τον πόλεμο, σύμφωνα με το Bloomberg.
"Όταν η Ρωσία αποφασίσει να επιτεθεί στην Ευρώπη, θα πρέπει να πληρώσει ένα βαρύ τίμημα", δήλωσε η Φρέντερικσεν, στους δημοσιογράφους πριν από τη συνάντηση στην Κοπεγχάγη, καθώς υποστήριξε την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να διατεθούν τα κεφάλαια για τον στρατό της Ουκρανίας καθώς και για την ανοικοδόμησή της.
"Αλλά η πρόθεση είναι να πληρώσουν οι Ρώσοι", τόνισε χαρακτηριστικά.
Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς την περασμένη εβδομάδα υποστήριξε την ιδέα, προσφέροντας τη στήριξη της μεγαλύτερης οικονομίας της ΕΕ στο σχέδιο, σε μια αλλαγή στάσης μετά την προβολή νομικών ανησυχιών από το Βερολίνο. Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στους Financial Times, ο Μερτς δήλωσε ότι "η ΕΕ πρέπει να αυξήσει συστηματικά και μαζικά το τίμημα της ρωσικής επιθετικότητας".
Ωστόσο, κράτη μέλη όπως το Βέλγιο και η Γαλλία επιθυμούν να δουν λεπτομέρειες σχετικά με τη νομική βάση του σχεδίου και άλλα λογιστικά ζητήματα πριν προχωρήσουν.
"Πρέπει να παραμείνουμε ένας ελκυστικός και αξιόπιστος τόπος, ως ΕΕ, πράγμα που σημαίνει ότι όταν παγώνονται περιουσιακά στοιχεία, πρέπει να τηρείται το διεθνές δίκαιο", δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν στους δημοσιογράφους. "Πρέπει να δώσουμε στην Ουκρανία ορατότητα όσον αφορά τη χρηματοδότηση", συμπλήρωσε.
Ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, Λικ Φρίντεν, δήλωσε ότι "η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων από άλλο κράτος αποτελεί δύσκολο νομικό ζήτημα".
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, χαρακτήρισε το σχέδιο της ΕΕ για τα περιουσιακά στοιχεία ως "παράνομη κατάσχεση της ρωσικής περιουσίας, κλοπή. Όσοι συμμετάσχουν θα διωχθούν ποινικά".
Τι προβλέπει όμως η πρόταση της Κομισιόν;
Η πρόταση κάνει λόγο για χρήση των κεφαλαίων που συγκεντρώθηκαν από τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 180 δισ. ευρώ που τηρούνται στον οίκο Euroclear με έδρα τις Βρυξέλλες. Η χρηματοδότηση θα ανακατευθύνεται σταδιακά στην ΕΕ, ώστε να μπορεί να χορηγεί δάνεια σε δόσεις στο Κίεβο.
Η πρόταση έχει εγείρει ανησυχίες σχετικά με το διεθνές δίκαιο όσον αφορά την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων. Για να κατευνάσει τα κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων και το Βέλγιο, που φιλοξενεί η Euroclear και αποτελεί τον κύριο αντίπαλο, η ΕΕ πρότεινε μια 'προσαρμοσμένη σύμβαση χρέους" με την Euroclear με επιτόκιο 0%, ώστε να διασφαλιστεί ότι θα μπορεί να ικανοποιήσει τυχόν μελλοντικές απαιτήσεις της Ρωσίας.
Η Κάγια Κάλας σημείωσε ότι δεν θα θέσει προθεσμία για την επίτευξη συναίνεσης σχετικά με το σχέδιο, αν και προχωρά "όσο το δυνατόν γρηγορότερα".
"Δεν έχει ακόμη την υποστήριξη όλων, οπότε υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά να γίνει", τόνισε.
Η ΕΕ ελπίζει να έχει έτοιμη τη συμφωνία δανειοδότησης έως το τέλος του έτους, ώστε να αρχίσει να χορηγεί κεφάλαια στην Ουκρανία το 2026. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει χρηματοδοτικό κενό 65 δισ. δολαρίων μέχρι το 2027. Η Ουκρανία έχει επίσης ζητήσει 60 δισ. δολάρια για την άμυνα κατά το επόμενο έτος.
Το ΔΝΤ έπεισε το Κίεβο αυτό το μήνα να αυξήσει σημαντικά τις προβλέψεις του για τις χρηματοδοτικές ανάγκες έως το 2027, ώστε να αντανακλά τον παρατεταμένο πόλεμο, ο οποίος βρίσκεται ήδη στο τέταρτο έτος του.
Σύμφωνα με την πρόταση, το Κίεβο θα πρέπει να αποπληρώσει το δάνειο -το οποίο στη συνέχεια η ΕΕ θα επιστρέψει στην Euroclear- μόνο εάν η Μόσχα συμφωνήσει να καταβάλει αποζημιώσεις στην Ουκρανία.
Ο Μερτς, ο οποίος έκανε σύντομες δηλώσεις κατά την είσοδό του στη Σύνοδο Κορυφής, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι "η Γερμανία παραμένει επιφυλακτική όσον αφορά το ζήτημα της κατάσχεσης περιουσιακών στοιχείων, δεδομένου ότι διακυβεύονται το διεθνές δίκαιο και ο ρόλος του ευρώ ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Αλλά αυτό δεν πρέπει να μας εμποδίσει".
Η χρήση των ρωσικών assets δεν είναι το μόνο θέμα που συναντά αντιδράσεις.
Διχασμός για το "τείχος" anti-drone
Η πρόταση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την κατασκευή ενός "Drone Wall" για την προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων αντιμετωπίζει πλέον σκεπτικισμό τόσο από τη Γαλλία όσο και από τη Γερμανία.
Σύμφωνα με το Politico, ο Γάλλος πρόεδρος δήλωσε πριν από τη σημερινή συνάντηση ότι η προτεραιότητα είναι αντίθετα τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και οι δυνατότητες επίθεσης, συμπεριλαμβανομένων των βαλλιστικών πυραύλων.
"Είμαι επιφυλακτικός με [τέτοιου είδους] όρους. Τα πράγματα είναι λίγο πιο πολύπλοκα", δήλωσε ο Μακρόν στους δημοσιογράφους.
"Στην πραγματικότητα, χρειαζόμαστε προηγμένα συστήματα προειδοποίησης για να προβλέπουμε καλύτερα τις απειλές, χρειαζόμαστε αποτρεπτικά μέσα με ευρωπαϊκές δυνατότητες πυρός μεγάλου βεληνεκούς και χρειαζόμαστε περισσότερα συστήματα άμυνας εδάφους-αέρος και αντι-drone", είπε.
Ο υπουργός Άμυνας της Γερμανίας Μπόρις Πιστόριους από την πλευρά του είπε τη Δευτέρα ότι η ΕΕ θα πρέπει να επικεντρωθεί σε έργα που μπορούν να υλοποιηθούν ταχύτερα.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πιο κοντινοί γείτονες της Ρωσίας - τα κράτη της Βαλτικής και η Πολωνία - είναι πιο θερμοί και έχουν υποστηρίξει την πρόταση.
Ένα από τα αγκάθια είναι ότι το σχέδιο παραμένει πολύ ασαφές, με τους διπλωμάτες στο περιθώριο των συζητήσεων να αναρωτιούνται ακόμη τι ακριβώς θα ήταν ένα "τείχος" drone. Ένα άλλο ανοιχτό ερώτημα είναι αν θα λειτουργούσε καλύτερα ως περιφερειακό έργο - αν και αυτό θα μπορούσε να περιπλέξει τη χρηματοδότησή του με πόρους της ΕΕ.
Η συζήτηση για το τείχος υπογραμμίζει επίσης το πώς η γεωγραφία οδηγεί συχνά σε διαφωνίες μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών σχετικά με τον καλύτερο τρόπο να προστατευτεί η Ευρώπη από εξωτερικές απειλές, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας - και αυτές οι διαιρέσεις φάνηκαν στην Κοπεγχάγη.
Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι προειδοποίησε ότι δεν πρέπει να παραμεληθεί ο Νότος, ένα μήνυμα που επανέλαβε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
"Οποιοδήποτε κοινό ευρωπαϊκό αμυντικό σχέδιο που αφορά την Ευρώπη δεν μπορεί να περιορίζεται στα ανατολικά σύνορα της ηπείρου", δήλωσε στους δημοσιογράφους.
Εν τω μεταξύ, η πρωθυπουργός της Λετονίας και ο πρόεδρος της Λιθουανίας χαιρέτισαν το σχέδιο.
"Μπόνους" θέμα η πρόταση Κόστα;
Ενόψει της σημερινής άτυπης συνόδου των ηγετών της ΕΕ στην Κοπεγχάγη, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία πίεσης στους Ευρωπαίους ηγέτες, με στόχο να βρεθεί ένας τρόπος να παρακαμφθεί η αντίθεση της Ουγγαρίας στην ένταξη του Κιέβου στην ΕΕ, μεταξύ άλλων αιτήσεων ένταξης.
Όπως ανέφερε το Politico τη Δευτέρα, ο Πορτογάλος πολιτικός έχει προτείνει να αλλάξει τους κανόνες της ΕΕ ώστε να επιτραπεί η έναρξη επίσημων ενταξιακών συνομιλιών με τη σύμφωνη γνώμη μιας ειδικής πλειοψηφίας των χωρών της ΕΕ αντί για ομόφωνη συναίνεση, όπως απαιτείται επί του παρόντος.
Αλλά το σχέδιο του Κόστα αποδεικνύεται αμφιλεγόμενο. Ενώ ο Όρμπαν είναι ο ηγέτης της ΕΕ που βρίσκεται πιο κοντά στον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και έχει τηρήσει μια πιο εχθρική στάση απέναντι στην Ουκρανία, άλλοι ηγέτες έχουν κάποια - διαφορετικά - κίνητρα για να συνταχθούν μαζί του, κυρίως για να υπερασπιστούν τη δύναμη βέτο τους.
Το σχέδιο αντιμετωπίζει αντιδράσεις από αρκετές χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Ολλανδίας και της Ελλάδας, και είναι απίθανο να λάβει ευρεία έγκριση στη Δανία, σύμφωνα με τρεις Ευρωπαίους διπλωμάτες και έναν αξιωματούχο της γαλλικής προεδρίας που μίλησαν στο Politico.
