Του Χάρη Φλουδόπουλου
Η Ευρώπη επιταχύνει το ρυθμό της ενεργειακής απεξάρτησης από τη Ρωσία, με τις τελευταίες ροές φυσικού αερίου να δείχνουν σαφή υποχώρηση των ρωσικών ποσοτήτων τόσο μέσω αγωγών όσο και μέσω LNG. Στον αντίποδα, οι Ηνωμένες Πολιτείες κερδίζουν συνεχώς μερίδιο αγοράς, με την Ελλάδα να αναδεικνύεται σε κεντρικό δίαυλο τροφοδοσίας της ΝΑ Ευρώπης με αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Ο TurkStream, ο τελευταίος εν λειτουργία αγωγός μέσω του οποίου η Ρωσία εξακολουθεί να διοχετεύει αέριο προς την ευρωπαϊκή αγορά, καταγράφει πτωτική τάση. Τον Αύγουστο, οι ροές μειώθηκαν κατά 2,3% σε σχέση με τον Ιούλιο, δηλαδή κατά 1,1 εκατ. κυβικά μέτρα ημερησίως, με τον μέσο όρο να διαμορφώνεται στα 47,2 εκατ. κ.μ./ημέρα.
Αν και η μείωση έρχεται μετά από σχεδόν ιστορικό υψηλό τον Ιούλιο, η τάση παραμένει σαφής: η Ευρώπη βαδίζει προς τον σταδιακό περιορισμό του ρωσικού αποτυπώματος, με τον στόχο της πλήρους απεξάρτησης από τη Μόσχα έως το 2027 να παραμένει αμετακίνητος.
Η εντυπωσιακή άνοδος του αμερικανικού LNG στη Ρεβυθούσα
Σε πλήρη αντίθεση με την εικόνα από τη Ρωσία, οι εισαγωγές αμερικανικού LNG στην Ελλάδα κινούνται με θεαματικούς ρυθμούς ανόδου. Μέχρι το τέλος Αυγούστου, ο τερματικός σταθμός της Ρεβυθούσας υποδέχθηκε 30 φορτία από τις ΗΠΑ, συνολικής ποσότητας 17,56 TWh. Την ίδια περίοδο πέρυσι είχαν φτάσει μόλις 11 φορτία, με ποσότητα 8,02 TWh.
Η διαφορά είναι εντυπωσιακή, καταδεικνύοντας ότι οι ΗΠΑ έχουν πλέον καθιερωθεί ως ο βασικός προμηθευτής LNG της Ελλάδας. Σήμερα, περίπου το 80% των εισαγωγών LNG της χώρας προέρχεται από αμερικανικά φορτία, που αντιστοιχούν σε ποσοστό 35% της συνολικής κατανάλωσης φυσικού αερίου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η σχέση Ελλάδας–ΗΠΑ στον τομέα του LNG είναι σχετικά πρόσφατη: το πρώτο φορτίο έφτασε μόλις το 2018. Από τότε, σχεδόν 150 δεξαμενόπλοια με προέλευση αμερικανικούς τερματικούς έχουν καταπλεύσει στη Ρεβυθούσα, αντιστοιχώντας σε 92 TWh ενέργειας. Η δυναμική αυτή όχι μόνο ενισχύει την ασφάλεια εφοδιασμού, αλλά και εδραιώνει τον στρατηγικό ρόλο της Ελλάδας ως πύλης φυσικού αερίου για τη ΝΑ Ευρώπη.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι εισαγωγές ρωσικού αερίου (αγωγών και LNG) υποχώρησαν τον Αύγουστο κατά 12% σε σχέση με τον Ιούλιο, φτάνοντας τα 81,9 εκατ. κ.μ./ημέρα. Η πτώση οφείλεται κυρίως στη μείωση των εισαγωγών LNG από τη Ρωσία, που συρρικνώθηκαν κατά 23%, καθώς τα φορτία ανακατευθύνθηκαν προς την Ασία.
Παράλληλα, οι συνολικές εισαγωγές LNG σε ΕΕ και Ηνωμένο Βασίλειο κατρακύλησαν σε χαμηλό δεκαμήνου (7,24 εκατ. τόνοι), επηρεασμένες από τη θερινή εποχικότητα και την αύξηση της ασιατικής ζήτησης.
Η επίσκεψη Burgum και η αμερικανική "ψήφος εμπιστοσύνης"
Το νέο τοπίο αποτυπώθηκε ξεκάθαρα και κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Ενέργειας, Νταγκ Μπέργκαμ, στην Αθήνα. Στις συναντήσεις του με κορυφαίους εκπροσώπους της ελληνικής αγοράς ενέργειας και βιομηχανίας, τέθηκε στο επίκεντρο η στρατηγική μετατροπής της Ελλάδας σε περιφερειακό κόμβο εισαγωγής και διακίνησης αμερικανικού LNG προς τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη.
Η Ουάσιγκτον βλέπει στην Ελλάδα μια αξιόπιστη πύλη, με κρίσιμες υποδομές όπως η Ρεβυθούσα, αλλά και με έργα υπό εξέλιξη όπως το FSRU της Αλεξανδρούπολης. Η ενίσχυση αυτής της συνεργασίας εντάσσεται σε μια ευρύτερη αμερικανική στρατηγική ενεργειακής παρουσίας στην Ευρώπη, σε μια περίοδο όπου η ήπειρος επιχειρεί να διαμορφώσει ένα νέο μείγμα ενεργειακής ασφάλειας, μακριά από τη Ρωσία.
Η γεωπολιτική διάσταση
Η αύξηση των αμερικανικών φορτίων LNG στην Ελλάδα δεν είναι μόνο μια εμπορική εξέλιξη. Έχει σαφείς γεωπολιτικές προεκτάσεις, καθώς περιορίζει την εξάρτηση της χώρας από τη ρωσική ενέργεια και ταυτόχρονα ενισχύει τους δεσμούς με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πρόσφατη κινητικότητα δείχνει ότι η Ελλάδα αποκτά αναβαθμισμένο ρόλο στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη, λειτουργώντας ως γέφυρα για τη διαφοροποίηση των πηγών τροφοδοσίας της ΝΑ Ευρώπης.
Η στρατηγική αυτή συνδυάζεται και με τον διαρκώς εντεινόμενο ανταγωνισμό για την κάλυψη των αναγκών της Ασίας, όπου κατευθύνεται πλέον σημαντικό μέρος των ρωσικών φορτίων LNG.
Σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα καλείται να κεφαλαιοποιήσει την αυξημένη ροή αμερικανικού LNG, αξιοποιώντας τόσο τη Ρεβυθούσα όσο και τα νέα έργα υποδομής που βρίσκονται σε τροχιά υλοποίησης. Η δυνατότητα μετατροπής της χώρας σε περιφερειακό "hub" εξαρτάται από την έγκαιρη ολοκλήρωση των επενδύσεων, τη βελτίωση της διασυνδεσιμότητας με τα γειτονικά δίκτυα, αλλά και από την ικανότητα να παραμένει ανταγωνιστική σε μια αγορά με έντονες διακυμάνσεις τιμών.
