Με το μελάνι ακόμα νωπό από την υπογραφή του Ντόναλντ Τραμπ για τους νέους δασμούς που επέβαλε στα εισαγόμενα προϊόντα, πολλοί είναι αυτοί που προετοιμάζονται για τις επόμενες πιθανές κινήσεις του Αμερικανού προέδρου προκειμένου να πείσει τους εμπορικούς του εταίρους να "συμμορφωθούν" με τις επιθυμίες του.
Ως το κέντρο του χρηματοπιστωτικού κόσμου και εκδότρια του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, η Αμερική έχει στη διάθεσή της μια σειρά από "όπλα" που μπορεί να τραβήξει ο Τραμπ για να εξαναγκάσει άλλα κράτη να του "κάνουν τα χατίρια": από πιστωτικές κάρτες μέχρι τη διοχέτευση δολαρίων σε ξένες τράπεζες.
Η ανάπτυξη αυτών των μη συμβατικών όπλων θα είχε μεγάλο κόστος για τις ίδιες τις ΗΠΑ, ή μπορεί και να μην πετύχαιναν τον σκοπό τους, όμως οι αναλυτές, σύμφωνα με το Reuters, επισημαίνουν πως τέτοια σενάρια, αν και καταστροφικά, δεν πρέπει να απορρίπτονται.
Ιδίως αν οι δασμοί δεν καταφέρουν να μειώσουν το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, μια εύλογη επίπτωση σύμφωνα με τους οικονομολόγους, δεδομένου ότι εμφανίζονται σημαντικές ελλείψεις εργατικού δυναμικού στη χώρα.
Η Κίνα αντέδρασε την Παρασκευή, επιβάλλοντας πρόσθετους δασμούς 34% στα εισαγόμενα αμερικανικά προϊόντα, βαθαίνοντας τη χρηματιστηριακή κρίση.
"Η συμφωνία του Μαρ-α-Λάγκο"
Το όχι και τόσο μυστικό σχέδιο της αμερικανικής κυβέρνησης είναι η αποκατάσταση της ισορροπίας στο εμπόριο μέσω της αποδυνάμωσης του δολαρίου. Ένας τρόπος για να γίνει αυτό είναι να συντονιστούν οι ξένες κεντρικές τράπεζες σε μια προσπάθεια να ανατιμήσουν τα δικά τους νομίσματα.
Σύμφωνα με έγγραφο του Στίβεν Μίραν, τον οποίο επέλεξε ο Τραμπ ως επικεφαλής των Οικονομικών Συμβούλων του, αυτό μπορεί να συμβεί στο πλαίσιο της "Συμφωνίας του Μαρ-α-Λάγκο", που παραπέμπει στη Συμφωνία Plaza του 1985 για το δολάριο και στο θέρετρο του Τραμπ στη Φλόριντα.
Σύμφωνα με το έγγραφο, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χρησιμοποιούσαν την απειλή των δασμών και το δέλεαρ της αμερικανικής υποστήριξης για ασφάλεια προκειμένου να πείσουν τα ξένα κράτη να ανατιμήσουν τα νομίσματά τους έναντι του δολαρίου.
Οι οικονομολόγοι είναι επιφυλακτικοί στις εκτιμήσεις τους για το αν μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να βρει έδαφος στην Ευρώπη ή στην Κίνα, αφού η σημερινή οικονομική και πολιτική κατάσταση είναι πολύ διαφορετική σε σύγκριση με πριν από τέσσερις δεκαετίες.
"Νομίζω ότι είναι ένα απίθανο σενάριο", σχολίασε ο Maurice Obstfeld, συνεργάτης στο Ινστιτούτο Peterson για τα Διεθνή Οικονομικά.
Ο Obstfeld τόνισε ότι οι δασμοί πλέον έχουν επιβληθεί, δεν είναι απλώς απειλή, ενώ η δέσμευση των ΗΠΑ για παγκόσμια ασφάλεια έχει αποδυναμωθεί από τη διγλωσσία τους για την Ουκρανία.
Πρόσθεσε ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες της ευρωζώνης, της Ιαπωνίας και της Βρετανίας είναι απίθανο να ενδώσουν σε μια συμφωνία που θα τους ανάγκαζε να αυξήσουν τα επιτόκια και να διακινδυνεύσουν μια ύφεση για τις οικονομίες τους.
Η επικεφαλής οικονομολόγος της TS Lombard, Freya Beamish, υποστήριξε ότι το πλάνο για ισχυροποίηση του γουάν θα αντέβαινε επίσης την ανάγκη της Κίνας να αναζωογονήσει την οικονομία της.
Ακόμα και στην Ιαπωνία, όπου η κυβέρνηση έχει παρέμβει επανειλημμένα στην αγορά συναλλάγματος τα τελευταία χρόνια για να στηρίξει το γεν, οι μνήμες από τα 25 χρόνια αποπληθωρισμού που μόλις πρόσφατα ολοκληρώθηκαν μπορεί να μετριάσουν τον ενθουσιασμό για μια ισχυρή ανατίμηση του γεν.
Δολάριο
Αν δεν υπάρξει συμφωνία, η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να μπει στον πειρασμό να χρησιμοποιήσει πιο επιθετικές πρακτικές, όπως η αξιοποίηση της θέσης του δολαρίου ως του νομίσματος με το οποίο ο κόσμος συναλλάσσεται, αποταμιεύει και επενδύει.
Ο Τραμπ μπορεί να απειλήσει πως να κλείσει τις στρόφιγγες της Ομοσπονδιακής Τράπεζας για τις ξένες κεντρικές τράπεζες, γεγονός που τους επιτρέπει να δανείζονται δολάρια με αντάλλαγμα εγγυήσεις στο δικό τους νόμισμα, σύμφωνα με τον Obstfeld και ορισμένους κεντρικούς τραπεζίτες.
Αυτή η πρακτική είναι βασική πηγή χρηματοδότησης σε περιόδους κρίσης, όταν οι αγορές χρήματος καταρρέουν και οι επενδυτές καταφεύγουν στην ασφάλεια του δολαρίου.
Η κίνηση αυτή θα έφερνε κλυδωνισμούς σε μια αγορά πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων εκτός ΗΠΑ, πλήττοντας σημαντικά τις τράπεζες στη Βρετανία, στην Ευρωζώνη και στην Ιαπωνία.
Αυτές οι "γραμμές ανταλλαγής" είναι στα χέρια της Fed και ο Τραμπ δεν έχει εκφράσει ποτέ την επιθυμία να αποκτήσει τον έλεγχο του ισχυρού νομισματικού θεσμού των ΗΠΑ.
Ωστόσο, πρόσφατα αντικατέστησε προσωπικό στις ρυθμιστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, γεγονός που έφερε εκνευρισμό σε παράγοντες της αγοράς.
"Μπορούμε να φανταστούμε πλέον ότι μια τέτοια κίνηση μοιάζει με πυρηνική απειλή", σχολίασε ο Σπύρος Ανδρεόπουλος, ιδρυτής της εταιρείας συμβούλων Thin Ice Macroeconomics.
Ο ίδιος, πάντως, τονίζει ότι μια τέτοια κίνηση θα υπονομεύσει -με την πάροδο του χρόνου- το κύρος του δολαρίου ως αξιόπιστου νομίσματος σε παγκόσμιο επίπεδο.
Πιστωτικές κάρτες
Οι ΗΠΑ έχουν ακόμη έναν άσσο στο μανίκι - τους κολοσσούς των πιστωτικών καρτών: τη Visa και τη Mastercard.
Μπορεί Ιαπωνία και Κίνα να έχουν αναπτύξει τα δικά τους ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, ωστόσο οι δύο αμερικανικές εταιρείες επεξεργάζονται τα 2/3 των πληρωμών με κάρτες που πραγματοποιούνται στην "Ευρωζώνη των 20".
Οι πληρωμές μέσω apps κινητών τηλεφώνων, στις οποίες κυριαρχούν αμερικανικές εταιρείες όπως η Apple και η Google, αποτελούν περίπου το 10% των πληρωμών λιανικής.
Έτσι, οι Ευρωπαίοι βρίσκονται σε δεύτερη μοίρα σε μια τεράστια αγορά, αξίας άνω των 113 τρισ. ευρώ (124,7 τρισ. δολαρίων) σύμφωνα με τα στοιχεία για το α' εξάμηνο του 2024.
Εάν Visa και Mastercard πιεστούν να τραβήξουν την πρίζα από τις υπηρεσίες, όπως έκαναν στη Ρωσία λίγο μετά την εισβολή της στην Ουκρανία, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να χρησιμοποιούν μετρητά ή άλλες "δυσκίνητες" τραπεζικές λύσεις για να κάνουν τις αγορές τους.
"Το γεγονός ότι οι ΗΠΑ εμφανίζονται με εχθρική διάθεση είναι μεγάλο πλήγμα", επισήμανε η Μαρία Δεμερτζή, επικεφαλής οικονομολόγος για την Ευρώπη στο think tank Conference Board.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δήλωσε ότι η Ευρώπη κινδυνεύει από "οικονομική πίεση και εξαναγκασμό" και πως μια λύση μπορεί να είναι το ψηφιακό ευρώ.
Τα σχέδια για αυτό το ψηφιακό νόμισμα έχουν κολλήσει στις συζητήσεις και μπορεί να χρειαστούν χρόνια για τη θέσπισή του.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εξετάζουν πώς θα μπορούσαν να απαντήσουν στις ενέργειες του Τραμπ, αλλά δεν θέλουν να ρίξουν και άλλο λάδι στη φωτιά
Θα μπορούσαν να επιβάλουν δικούς τους δασμούς ή να καταφύγουν σε πιο δραστικά μέτρα, όπως ο περιορισμός της πρόσβασης των αμερικανικών τραπεζών στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η λήψη τέτοιων μέτρων θα μπορούσε να είναι δύσκολη λόγω της διεθνούς επιρροής της Wall Street, καθώς και του κινδύνου να υπάρξουν αντίμετρα κατά των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ.
Παρόλα αυτά, αρκετά τραπεζικά στελέχη ανέφεραν στο Reuters ότι ανησυχούν για τους κινδύνους που μπορεί να ενέχει η αντίδραση της Ευρώπης τους επόμενους μήνες.
