Ο ισχυρός άνδρας της Βουλγαρίας, ο ολιγάρχης Ντελιάν Πέεφσκι, ανέκαθεν ήθελε να συσταθεί κοινοβουλευτική εξεταστική επιτροπή για τις δραστηριότητες του Αμερικανού δισεκατομμυριούχου και φιλάνθρωπου Τζορτζ Σόρος και των Open Society Foundations (OSF) στη χώρα. Και παρ’ ότι τα προηγούμενα χρόνια δεν υπήρχε η απαραίτητη πλειοψηφία, την περασμένη εβδομάδα επιτέλους συγκεντρώθηκε.
Η επιτροπή του βουλγαρικού κοινοβουλίου με τίτλο "Ad-hoc Επιτροπή για την εξέταση των δραστηριοτήτων των Τζορτζ και Αλεξάντερ Σόρος και των ιδρυμάτων τους στην επικράτεια της Βουλγαρίας" αναμένεται να ξεκινήσει σύντομα τις εργασίες της, με στόχο να διαπιστώσει ποια πρόσωπα και οργανώσεις υποστηρίζονται από τον Σόρος και τον γιο του και ποιοι έχουν λάβει χρήματα από τις OSF.
Προς το παρόν δεν προβλέπονται νομικές συνέπειες για όσα φυσικά και νομικά πρόσωπα αποδειχθεί πως σχετίζονται με τον Σόρος. Ωστόσο, το βουλγαρικό κοινοβούλιο θα μπορούσε να υιοθετήσει μέτρα παρόμοια με τον ρωσικό "νόμο κατά των ξένων πρακτόρων" του 2012 – μια τέτοια προσπάθεια έγινε ήδη τον Φεβρουάριο του 2025, χωρίς όμως να συγκεντρωθεί τότε η απαραίτητη πλειοψηφία.
Έως ότου όμως υπάρξουν νομικές κυρώσεις, θα μείνει πάντως ο δημόσιος διασυρμός για τους "Σοροειδείς", όπως ονομάζονται στη Βουλγαρία όσοι υποτιθέμενα ή πράγματι έχουν σχέση με τον Σόρος.
Ο εμπνευστής της πρωτοβουλίας, Ντελιάν Πέεφσκι, αποτελεί εδώ και 20 χρόνια μια από τις πιο αμφιλεγόμενες μορφές της μετακομμουνιστικής βουλγαρικής ιστορίας και συμβολίζει τον στενό δεσμό μεταξύ οργανωμένου εγκλήματος και πολιτικής. ΗΠΑ καιΒρετανία έχουν επιβάλει κυρώσεις σε βάρος του και έχουν δεσμεύσει μέρος των περιουσιακών του στοιχείων στο εξωτερικό. Στη Βουλγαρία ο Πέεφσκι εξακολουθεί να ασκεί καθοριστική επιρροή στην πολιτική.
Μία ιδέα ουγγρικών καταβολών
Η ιδέα αντιστροφής των κατηγοριών για διαφθορά και εγκληματικότητα και η στοχοποίηση αυτών που τις διατύπωναν ως "πράκτορες του Σόρος" δεν προήλθε από τον Πέεφσκι. Αντιθέτως, γεννήθηκε στην Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν, όπου από το 2013 φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης άρχισαν συστηματικά να καταγράφουν ποιες ανεξάρτητες οργανώσεις και αντιπολιτευόμενοι χρηματοδοτούνταν από τον Σόρος.
Από την προσφυγική κρίση του 2015 η κυβέρνηση Όρμπαν ξεκίνησε μαζικές καμπάνιες κατά του Σόρος, χρησιμοποιώντας ακροδεξιά και αντισημιτικά αφηγήματα. Ο Σόρος, ουγγρικής και εβραϊκής καταγωγής, επιζών του Ολοκαυτώματος στη Βουδαπέστη, κατηγορήθηκε ότι σχεδιάζει την αντικατάσταση πληθυσμών στην Ευρώπη ή ότι εκπροσωπεί το άπληστο διεθνές, δηλαδή εβραϊκό, κεφάλαιο που λεηλατεί εθνικά κράτη.
Οι πολυδάπανες καμπάνιες του Όρμπαν κορυφώθηκαν με τη θέσπιση νομοθετικών μέτρων, όπως το "πακέτο Stop-Soros" του 2018, με τα οποία επιχειρήθηκε να φιμωθούν και να καταπιεστούν οικονομικά ανεξάρτητες οργανώσεις και άτομα που επέκριναν την κυβέρνηση. Αργότερα όλα αυτά τα μέτρα κρίθηκαν παράνομα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Όμως η προπαγανδιστική τους επίδραση παρέμεινε ισχυρή.
Από τη Βόρεια Μακεδονία ως την Πολωνία
Η ιδέα αυτή είχε μεγάλη απήχηση και σε άλλες χώρες, τόσο των Βαλκανίων όσο και της Ανατολικής Ευρώπης.
Μία από τις πρώτες χώρες που αντέγραψαν το ουγγρικό μοντέλο ήταν η Βόρεια Μακεδονία. Στις αρχές του 2017 ιδρύθηκε το κίνημα "Σταματήστε την Επιχείρηση Σόρος", το οποίο συνδεόταν με το εθνικιστικό κόμμα VMRO-DPMNE και τον τότε ηγέτη της χώρας, Νίκολα Γκρουέφσκι. Ο τελευταίος κατηγορούσε όσους διαμαρτύρονταν εναντίον του ότι "καθοδηγούνται από τον Σόρος".
Στην Πολωνία το άλλοτε κυβερνών κόμμα PiS (2015–2023) αντέγραψε επίσης τις καμπάνιες Όρμπαν. Το 2017 το PiS έκανε καμπάνιες ενάντια σε "εγκληματικές ΜΚΟ" που δήθεν ελέγχονταν από τον Σόρος και τη Ρωσία – ασχέτως του προφανούς αντιφατικού στοιχείου ότι ο Σόρος δαιμονοποιήθηκε και στη Ρωσία.
Στις εκλογικές καμπάνιες του 2019 και του 2023 το αφήγημα του "δικτύου Σόρος", που υποτίθεται ότι απειλεί το έθνος, έπαιξε μεγάλο ρόλο. Ο νυν πρόεδρος, Κάρολ Ναβρότσκι, κατηγόρησε τον αντίπαλό του, Ραφάλ Τσασκόφσκι, ότι "χρηματοδοτείται από γερμανικά ιδρύματα και τον Σόρος".
Στη Σερβία αντιστοίχως ο πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς και τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ κατηγορούν εδώ και χρόνια ανεξάρτητες ΜΚΟ και αντιπολιτευόμενους ακτιβιστές ως "ξένους πράκτορες" που "χρηματοδοτούνται από τον Σόρος", μία ρητορική που υιοθετείται και από τον πρωθυπουργό της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο, αλλά και στην Τσεχία, τη Ρουμανία, την Κροατία και το Μαυροβούνιο.
Η ιδιαίτερη περίπτωση της Αλβανίας
Στη δε περίπτωση της Αλβανίας η αντι-Σόρος ρητορική υπάρχει – δεν χρησιμοποιείται όμως από την κυβέρνηση, αλλά από την αντιπολίτευση. Η Δημοκρατική Παράταξη (PD) κατηγορεί τον πρωθυπουργό Έντι Ράμα ότι είναι "φάρος του Σοροϊσμού" και ότι εφαρμόζει ένα "μυστικό σχέδιο" με τον Σόρος, με στόχο να επιμηκύνει την παραμονή του στην εξουσία.
Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς
Πηγή: Deutsche Welle
