Του Κώστα Ράπτη
Τα "ήρεμα νερά” αποδεικνύεται ότι υποκρύπτουν ταραγμένα υπόγεια ρεύματα. Η αιφνιδιαστική κίνηση της Τουρκίας να εκδώσει ναυτική οδηγία για νέες υποθαλάσσιες έρευνες του σκάφους "Πίρι Ρέις” σε 22 σημεία (εκ των οποίων τα 12 εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας) πυροδότησε μία ακολουθία γεγονότων η οποία περιπλέκει το τοπίο λίγες ημέρες πριν από την σχεδιαζόμενη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στη Νέα Υόρκη.
Η απάντηση της ελληνικής πλευράς υπήρξε αποφασιστική, με την διενέργεια αιφνιδιαστικής άσκησης ετοιμότητας από τον Έβρο μέχρι το Καστελλόριζο, συμπεριλαμβανομένης της ενεργοποίησης διακλαδικής δύναμης ταχείας αντίδρασης. Διαρκούσης της άσκησης, η Τουρκία προχώρησε σε έκδοση και δεύτερης NAVTEX, καταγγέλλοντας την ελληνική στρατιωτική δραστηριότητα ως ασύμβατη με το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης που κατά την Άγκυρα διέπει (βάσει της Διάσκεψης του Λονδίνου του 1914, της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 και της Συνθήκης Ειρήνης του Παρισιού του 1947) τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, ήτοι, Άγιος Ευστράτιος, Ψαρά, Σαμοθράκη, Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Ικαρία, Σάμος, Αστυπάλαια, Ρόδος, Χάλκη, Κάρπαθος, Κάσος, Τήλος, Νίσυρος, Κάλυμνος, Λέρος, Πάτμος, Λειψοί, Σύμη, Κως και Καστελλόριζο.
Υπενθυμίζεται ότι στα περί αποστρατιωτικοποίησης η Αθήνα αντιτάσσει ένα νομικό επιχείρημα, ότι η επαναστρατιωτικοποίηση των Στενών με τη Σύμβαση του Μοντρέ του 1937 κατ’ αναλογίαν επεκτείνεται και στα νησιά, και ένα πολιτικό, ότι δηλ. η ύπαρξη της Στρατιάς του Αιγαίου στις τουρκικές ακτές αποκαλύπτει το ποιος απειλεί ποιόν.
Η κυβέρνηση πάντως διαχειρίζεται επικοινωνιακά το ζήτημα, υποστηρίζοντας ότι η άσκηση ετοιμότητας δεν σχετίζεται με την επαναδραστηριοποίηση του "Πίρι Ρέις”, αλλά είναι προβλεπόμενη για το δεύτερο μισό κάθε έτους. Αυτό υποστήριξε ο υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας, μετά την χθεσινή συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ, η οποία, όπως πρόσθεσε, γεννώντας απορίες, δεν ασχολήθηκε με το τουρκικό ωκεανογραφικό σκάφος. Στο ίδιο πνεύμα και ο πρωθυπουργός κατά την τηλεοπτική του συνέντευξη στον ΑΝΤ1 στάθηκε στο ότι το "Πίρι Ρέις”, παρά την προαναγγελία των ερευνών του, βρίσκεται ακόμη ελλιμενισμένο στον κόλπο της Σμύρνης.
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει τα "ήρεμα νερά” με την γείτονα, ταυτόχρονα όμως, το τελευταίο εξάμηνο, ολοκλήρωσε τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, που υπήρξε εκκρεμότητα πολλών ετών, προχώρησε τα πρώτα βήματα στην ανακήρυξη Θαλάσσιων Πάρκων (ασκώντας όχι κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά κυριαρχία επί ελληνικών νησιών) και ολοκλήρωσε την πρώτη φάση του διαγωνισμού της Chevron για έρευνες υδρογονανθράκων νοτίως της Κρήτης.
Αλλά και η τουρκική πλευρά επιχειρεί να υποβαθμίσει τα θέματα, υποστηρίζοντας, σύμφωνα με τις πηγές του ανταποκριτή της "Καθημερινής” Μανόλη Κωστίδη, ότι οι επιστημονικές έρευνες του "Πίρι Ρέις”, σε περιοχές που δεν εφάπτονται των ελληνικών χωρικών υδάτων, δεν αποτελούν ζήτημα κυριαρχίας και υπενθυμίζουν πως και στο παρελθόν υπήρξαν παρόμοιες ενέργειες και από τις δύο πλευρές.
Σε κάθε περίπτωση, η Άγκυρα δεν παραιτείται από την μεθοδική προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων, ακόμη και αν δεν αποβλέπει ευθέως στην ένταση.
Οι πρωτοβουλίες της αποτελούν μήνυμα σχετικό με τα ευρύτερα συμφραζόμενα του ενδιαφέροντος της Chevron, της συνέχισης της ελληνικής εξοπλιστικής ενίσχυσης (η συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ ενέκρινε την απόκτηση και της τέταρτης φρεγάτας Belharra), των φραγμών που επιχειρεί να ορθώσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη στην τουρκική συμμετοχή στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAFE, της εκατέρωθεν "πολιορκίας” του στρατάρχη Χαφτάρ στη δυτική Λιβύη από Αθήνα και Άγκυρα ως προς το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο και βέβαια της γενικότερης έντασης περί την ανατολική Μεσόγειο.
Πληροφορίες πάντως θέλουν την Άγκυρα να αποβλέπει σε διενέργεια πολυμερών συνομιλιών για τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες στην ανατολική Μεσόγειο, για τις οποίες ασφαλώς θα έχει ενδιαφέρον και η αμερικανική πλευρά, λόγω της δραστηριοποίησης, δρομολογημένης ή σχεδιαζόμενης, της ExxonMobil και της Chevron στα ανοικτά της Λιβύης. Εφόσον πέτυχε με το τουρκολιβυκό μνημόνιο την "αποτροπή” αυτού που θεωρούσε ως ελληνο-ισραηλινή προσπάθεια αποκλεισμού της από την ανατολική Μεσόγειο, η Άγκυρα δεν έχει πλέον λόγους να μην εμφανίζει το περισσότερο "συνεργατικό” της πρόσωπο, ανεβοκατεβάζοντας καταλλήλως την ένταση των εκάστοτε εκπεμπόμενων μηνυμάτων επί του πεδίου.
