Υφίσταται δικαίωμα σε ένα βιώσιμο κλιματικά μέλλον; Νέοι Αμερικανοί προσφεύγουν σήμερα στη δικαιοσύνη κατά της κυβέρνησης Τραμπ, την οποία κατηγορούν ότι παραβιάζει τα θεμελιώδη δικαιώματά τους, προωθώντας το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
"Αγχώνομαι πολύ όταν σκέφτομαι το μέλλον μου", δήλωσε στο AFP η Ίβα Λαϊτάιζερ, βασική ενάγουσα, η οικογένεια της οποίας αναγκάστηκε να αλλάξει τόπο κατοικίας λόγω κλιματικών αιτιών.
"Αυτό είναι πολύ δύσκολο να το αποδεχθεί κάποιος που μόλις μπήκε στην ενηλικίωση", δηλώνει η 19χρονη.
Αυτή θα καταθέσει σήμερα και αύριο μαζί με 21 ακόμη νέους, μεταξύ των οποίων και ανήλικοι, στο πλαίσιο προσφυγής που κάνουν σε ομοσπονδιακό δικαστήριο στη Μίσουλα, στη Μοντάνα, αγροτική πολιτεία στις βορειοδυτικές ΗΠΑ.
Η προσφυγή τους δείχνει ότι η μάχη για το κλίμα μετατοπίζεται ολοένα και περισσότερο στο δικαστικό πεδίο, συχνά με πρωτοβουλία νέων αυτής της ηλικίας. Φέτος το καλοκαίρι, φοιτητές του αρχιπελάγους Βανουάτου εξασφάλισαν θριαμβευτική νίκη ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου, που είναι η ύψιστη δικαστική αρχή του ΟΗΕ.
Επικαλούμενοι επιπτώσεις στην υγεία τους, οι νέοι αυτοί Αμερικανοί καταφέρονται κατά των εκτελεστικών διαταγμάτων που εξέδωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για να διευκολυνθεί η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, να εμποδιστεί αυτή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να αποκρυφτούν οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Κλιματολόγοι, ένας παιδίατρος ή ακόμη ο Δημοκρατικός πρώην απεσταλμένος για το Κλίμα Τζον Ποντέστα θα καταθέσουν για να στηρίξουν την υπόθεσή τους.
Θα είναι "η πρώτη φορά" που οι ενάγοντες θα μπορούν να καταθέσουν απευθείας απέναντι στη νέα κυβέρνησης Ρεπουμπλικανών για τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική της "προκαλεί την κλιματική κρίση και βλάπτει τους νέους", εξήγησε στο AFP η Άντρια Ρότζερς, δικηγόρος της ένωσης Our Children's Trust, που τους εκπροσωπεί.
Η προσφυγή αυτή βρίσκεται προς το παρόν σε διαδικαστικό στάδιο: έχει στόχο να εξασφαλιστεί ότι στοιχειοθετείται υπόθεση και ότι δικαστής θα δώσει εντολή για τη διεξαγωγή δίκης. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, μαζί με 19 συντηρητικές πολιτείες και το έδαφος του Γκουάμ αξιώνουν η υπόθεση αυτή να μπει στο αρχείο.
Μολονότι ο δικαστής Ντέινα Κρίστενσεν είναι γνωστός για τις αποφάσεις του υπέρ του περιβάλλοντος, οι παρατηρητές δεν είναι αισιόδοξοι. Ακόμη κι αν γίνει δίκη, η διαδικασία κινδυνεύει να καταλήξει ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, στο οποίο κυριαρχούν οι συντηρητικοί.
Επιπλέον η απουσία ισχυρής ομοσπονδιακής νομολογίας για "συνταγματικό δικαίωμα σε ένα καθαρό περιβάλλον" δεν συμβάλλει υπέρ της κίνησης αυτής, δήλωσε στο AFP ο Μάικλ Τζέραρντ, καθηγητής περιβαλλοντικού δικαίου στο πανεπιστήμιο Κολούμπια.
"Αυτό το Ανώτατο Δικαστήριο έχει την τάση μάλλον να αφαιρεί δικαιώματα παρά να παραχωρεί, εκτός αν έχεις πυροβόλο όπλο", σημείωσε.
Ωστόσο η νομική ομάδα διατηρεί τις ελπίδες της, ύστερα από πρόσφατες νίκες σε επίπεδο πολιτειών.
Το 2023, δικαστής της Μοντάνα δικαίωσε νέους, οι οποίοι είχαν προσφύγει κατά του ότι δεν λαμβάνεται υπόψη το κλίμα στην παραχώρηση αδειών στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, κρίνοντας ότι αυτό παραβιάζει το συνταγματικό τους δικαίωμα σε ένα υγιές περιβάλλον.
Έναν χρόνο μετά, νέοι ακτιβιστές από τη Χαβάη εξασφάλισαν συμφωνία που υποχρεώνει την πολιτεία τους να επιταχύνει την απαλλαγή από τον άνθρακα του τομέα των μεταφορών.
Ωστόσο στο ομοσπονδιακό επίπεδο, η ζυγαριά δεν γέρνει προς την πλευρά των ακτιβιστών. Η πιο γνωστή υπόθεση, η οποία χρονολογείται από το 2015, έκλεισε το 2023 από το Ανώτατο Δικαστήριο.
Η κυβέρνηση Τραμπ θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι το κλιματικό ζήτημα είναι θέμα πολιτικής κι όχι δικαστηρίων.
Ωστόσο, επισημαίνει η δικηγόρος Άντρια Ρότζερς, "το ζήτημα να μάθουμε αν η εκτελεστική εξουσία παραβιάζει τα συνταγματικά δικαιώματα των νέων είναι ακριβώς το είδος του ζητήματος για το οποίο αποφασίζουν τα δικαστήρια εδώ και δεκαετίες".
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
