Τη θωράκιση της άμυνάς της με σκοπό την προστασία της από την Ρωσία επιδιώκει η Ουκρανία με ένα φαραωνικό εξοπλιστικό πρόγραμμα δισεκατομμυρίων δολαρίων, χρηματοδοτούμενο κυρίως από την Ευρώπη, καθώς η αμερικανική βοήθεια μειώνεται και οι δυτικές εγγυήσεις παραμένουν αβέβαιες.
Από την παραγωγή εγχώριων πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς έως τη δημιουργία νέου μηχανισμού προμηθειών υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ, το Κίεβο ποντάρει ότι μόνο μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη μπορεί να αποτρέψει μελλοντική ρωσική επίθεση.
Όπως αναφέρουν οι New York Times, το Κίεβο δεν θέλει μόνο να στηρίξει τον στρατό του κατά τη διάρκεια του πολέμου, αλλά και να τον καταστήσει τη ραχοκοκαλιά οποιασδήποτε μεταπολεμικής διευθέτησης, με στόχο να αποτρέψει μελλοντική ρωσική εισβολή. Όπως δήλωσε πρόσφατα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: "Η Ουκρανία πρέπει να μετατραπεί σε έναν ατσάλινο σκαντζόχοιρο, αδύνατον να καμφθεί από πιθανούς εισβολείς”.
Την ίδια άποψη απηχούν και οι δηλώσεις του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, ο οποίος δήλωσε ότι ένας ισχυρός ουκρανικός στρατός με εξωτερικές εγγυήσεις θα είναι απαραίτητος για την προστασία της χώρας.
Στο επίκεντρο αυτών των προσπαθειών βρίσκεται ένα νέο σύστημα προμηθειών με τη στήριξη του ΝΑΤΟ, μέσω του οποίου θα διοχετεύονται ευρωπαϊκά κεφάλαια για την αγορά αμερικανικών όπλων για την Ουκρανία. Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ελπίζει ότι το σύστημα αυτό θα επιτρέψει αγορές ύψους 1 δισ. δολαρίων τον μήνα, με ιδιαίτερη έμφαση στην απόκτηση αμερικανικών συστημάτων αεράμυνας Patriot ώστε να ενισχυθεί το περιορισμένο οπλοστάσιο του Κιέβου.
Το νέο αυτό σύστημα θα συμβάλει τόσο στην αντικατάσταση των αμερικανικών δωρεών σε όπλα, τις οποίες ο πρόεδρος Τραμπ έχει σταματήσει, όσο και στην αύξηση και επιτάχυνση της παράδοσης οπλισμού προς την Ουκρανία με την πάροδο του χρόνου. Την Πέμπτη ανακοινώθηκε μια πρώτη πώληση πυραύλων cruise και κιτ δορυφορικής πλοήγησης GPS, αξίας 825 εκατ. δολαρίων.
Το Κίεβο ποντάρει επίσης στη ραγδαία αναπτυσσόμενη εγχώρια αμυντική βιομηχανία του, η οποία έχει ήδη παραδώσει drones που κυριαρχούν στο πεδίο της μάχης και πλέον εργάζεται για την παραγωγή πιο ισχυρών όπλων. Αυτό τον μήνα, η Ουκρανία ανακοίνωσε ότι ολοκλήρωσε την ανάπτυξη και ξεκίνησε την παραγωγή του πρώτου εγχώριας κατασκευής πυραύλου cruise μεγάλου βεληνεκούς.
Το πόσο μακριά μπορεί να φτάσει αυτή η στρατιωτική ενίσχυση παραμένει αβέβαιο. Τα ευρωπαϊκά κράτη, που ήδη αντιμετωπίζουν πιέσεις στους προϋπολογισμούς τους, ενδέχεται να δυσκολευτούν να διατηρήσουν το επίπεδο χρηματοδότησης που λέει το Κίεβο ότι χρειάζεται, ενώ ο ουκρανικός στρατός πρέπει να αντιμετωπίσει τις χρόνιες ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό για να μετατραπεί σε πραγματικά αποτρεπτική δύναμη.
Ωστόσο, η Ουκρανία έχει ελάχιστες επιλογές πέρα από την ενίσχυση της δικής της άμυνας. Οι αόριστες δυτικές υποσχέσεις για μεταπολεμικές εγγυήσεις ασφαλείας δεν έχουν ακόμη μετατραπεί σε απτές δεσμεύσεις, και η ώθηση για έναν πιο ισχυρό στρατό αντανακλά τον φόβο ότι τέτοιες υποσχέσεις ίσως δεν υλοποιηθούν ποτέ.
"Η κύρια εγγύηση για την ασφάλεια της Ουκρανίας είναι ένας πλήρως ικανός, καλά εκπαιδευμένος στρατός που θα παραμένει σε διαρκή επιχειρησιακή ετοιμότητα”, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Εσωτερικών της Ουκρανίας, Ιχόρ Κλιμένκο, σε συνέντευξή του.
Καθώς η κυβέρνηση Τραμπ πιέζει για μια ειρηνευτική συμφωνία με τη Ρωσία, οι δυτικοί σύμμαχοι του Κιέβου συζητούν για εγγυήσεις ασφαλείας που θα διασφαλίσουν ότι μετά το τέλος του πολέμου δεν θα ακολουθήσει μία νέα ρωσική εισβολή. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν σηματοδοτήσει ότι είναι έτοιμες για την ανάπτυξη στρατευμάτων Ουκρανία, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δηλώσει ότι ενδέχεται να στείλουν αεροπορική υποστήριξη. Η Γαλλία θα φιλοξενήσει την Πέμπτη στο Παρίσι τους Ευρωπαίους ηγέτες και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι για τη συνέχιση των συνομιλιών.
Ωστόσο, οι συζητήσεις αυτές έχουν αποφέρει ελάχιστα αποτελέσματα μέχρι στιγμής, ενώ η Μόσχα έχει προσπαθήσει να τις υπονομεύσει απαιτώντας να έχει λόγο στους όρους, ενώ αντιτίθεται σε οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία που θα περιλαμβάνει την ανάπτυξη δυτικών στρατευμάτων στο ουκρανικό έδαφος.
Ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν συνεχίζει να αντιστέκεται στη δημιουργία ενός ισχυρού ουκρανικού στρατού μετά το τέλος του πολέμου, παρόλο που προσπαθεί να δείξει ότι είναι ανοιχτός στις προσπάθειες του Τραμπ για την επίτευξη ειρήνης. Την Τρίτη, ο Πούτιν δήλωσε ότι το πώς θα διασφαλιστεί η ασφάλεια της Ουκρανίας είναι "απόφαση της ίδιας της Ουκρανίας”, αλλά ότι η ασφάλειά της δεν μπορεί να επιτευχθεί "σε βάρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας", μια αναφορά που παραπέμπει στις αιτιάσεις της Μόσχας να δεσμευτεί το Κίεβο πως δεν θα ενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ και ότι θα περιορίσει στο μέλλον το μέγεθος του στρατού του.
Έτσι, η Ουκρανία εστιάζει στην ανάπτυξη δικών της εγγυήσεων ασφαλείας που ο πολύ μεγαλύτερος γείτονάς της δεν μπορεί να υπονομεύσει. Η εγχώρια παραγωγή όπλων και η απόκτηση δυτικού οπλισμού είναι τομείς όπου η Μόσχα έχει μικρή επιρροή.
"Αυτό δεν είναι κάτι που οι Ρώσοι μπορούν πραγματικά να διαπραγματευτούν”, δήλωσε η Αλιόνα Γκετμαντσούκ, η νέα πρέσβης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. "Αυτό είναι το πλεονέκτημά μας”.
Η Ουκρανία ελπίζει ότι σύντομα θα μπορέσει να στηριχθεί στον νέο της πύραυλο, που ονομάζεται Flamingo. Θεωρητικά, μπορεί να διανύσει πάνω από 1.800 μίλια με ωφέλιμο φορτίο 2.500 λιβρών, σύμφωνα με ειδικούς, γεγονός που σημαίνει ότι θα μπορούσε να πλήξει τη Μόσχα και ρωσικές πόλεις πολύ μακρύτερα. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητά του στο πεδίο μάχης παραμένει αδοκίμαστη.
Παρά ταύτα, οι ειδικοί εκτιμούν ότι ένα τέτοιο όπλο θα μπορούσε να αποτελέσει πιο ισχυρή αποτρεπτική δύναμη απέναντι στο Κρεμλίνο από οποιαδήποτε δυτική υπόσχεση προστασίας. "Ένα όπλο βαθιάς κρούσης που θα παραχθεί μαζικά, όπως το Flamingo, είναι αναμφίβολα η ισχυρότερη εγγύηση ασφαλείας της Ουκρανίας σε μια μεταπολεμική ευρωπαϊκή τάξη πραγμάτων”, έγραψε πρόσφατα σε ανάλυσή του ο Φάμπιαν Χόφμαν, ειδικός σε θέματα οπλισμού στο Πανεπιστήμιο του Όσλο.
Ακόμη κι αν ο ουκρανικός στρατός ενισχυθεί, δεν θα μπορέσει ποτέ να ανταγωνιστεί τη Ρωσία σε απόλυτο μέγεθος. Γι’ αυτό το Κίεβο θεωρεί ζωτικής σημασίας την απόκτηση και παραγωγή πιο προηγμένων όπλων για τη μακροπρόθεσμη επιβίωσή του.
Η πεποίθηση της Ουκρανίας ότι πρέπει να φροντίσει η ίδια για την άμυνά της έχει τις ρίζες της στη σκληρή εμπειρία που είδε προηγούμενες εγγυήσεις ασφαλείας να καταρρέουν όταν δοκιμάστηκαν στην πράξη. Ουκρανοί αξιωματούχοι παραπέμπουν στο Μνημόνιο της Βουδαπέστης, μια δέσμευση που υπογράφηκε το 1994 και προοριζόταν να προστατεύσει τη χώρα μετά την ανεξαρτησία της.
Στο πλαίσιο εκείνης της συμφωνίας, η Ουκρανία παρέδωσε στη Ρωσία τα παλιά σοβιετικά πυρηνικά όπλα με αντάλλαγμα εγγυήσεις ασφαλείας από τη Ρωσία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βρετανία. Ωστόσο, η συμφωνία δεν εξειδίκευε αυτές τις εγγυήσεις ούτε παρείχε υπόσχεση στρατιωτικής στήριξης σε περίπτωση επίθεσης. Η Ουκρανία υποστηρίζει ότι η έλλειψη σαφήνειας έδωσε στη Ρωσία το ελεύθερο να επιτεθεί, όπως έκανε το 2014.
Μετά τη ρωσική εισβολή πλήρους κλίμακας το 2022, η Ουκρανία αρχικά στήριξε τις ελπίδες της στην ένταξη στο ΝΑΤΟ, θεωρώντας το Άρθρο 5 της Συμμαχίας, τη ρήτρα συλλογικής άμυνας, ως την ισχυρότερη εγγύηση ασφαλείας που θα μπορούσε να αποκτήσει.
Αυτές οι ελπίδες διαψεύστηκαν όταν ο Τραμπ δήλωσε ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι εκτός συζήτησης. Ως εναλλακτική, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουκρανίας πρότειναν πρόσφατα ένα πλαίσιο ασφαλείας που θα προσέφερε εγγυήσεις "τύπου Άρθρο 5” χωρίς όμως την πλήρη ένταξη του Κιέβου στη Συμμαχία. Οι Ουκρανοί, ωστόσο, αντιμετώπισαν την πρόταση με επιφυλακτικότητα, προειδοποιώντας ότι η αοριστία της κινδυνεύει να επαναλάβει τα κενά του Μνημονίου της Βουδαπέστης.
"Κάθε ιδέα ‘τύπου Άρθρο 5’ πρέπει να είναι νομικά δεσμευτική και να στηρίζεται σε μια πραγματική αποτρεπτική δύναμη”, δήλωσε ο Γκέτμαντσουκ, πρέσβης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Παρόλα αυτά, Ουκρανοί αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι η οικοδόμηση μιας αξιόπιστης αποτρεπτικής δύναμης εξαρτάται από ξένη χρηματοδότηση για την προμήθεια ισχυρού οπλισμού, που πλέον δεν παρέχεται δωρεάν από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η απόκτηση τέτοιων όπλων αποτέλεσε τον κύριο στόχο της πρότασης που υπέβαλε ο Ζελένσκι στον Τραμπ τον περασμένο μήνα στον Λευκό Οίκο, όπου προσφέρθηκε να αγοράσει αμερικανικά όπλα αξίας 90 δισ. δολαρίων. Το πακέτο θα περιλάμβανε συστήματα αεράμυνας Patriot, τα μόνα ικανά να αναχαιτίσουν ρωσικούς βαλλιστικούς πυραύλους, οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν καταστροφικά πλήγματα, όπως έδειξαν οι πρόσφατες φονικές επιθέσεις στο Κίεβο.
Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι του Κιέβου θα χρηματοδοτήσουν το μεγαλύτερο μέρος του πακέτου, πιθανότατα μέσω του μηχανισμού προμηθειών με τη στήριξη του ΝΑΤΟ, ο οποίος μέχρι στιγμής έχει εξασφαλίσει περισσότερα από 2 δισ. δολάρια σε δεσμευμένα κονδύλια από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες. Ο μηχανισμός αυτός δημιουργήθηκε αφότου η κυβέρνηση Τραμπ ξεκαθάρισε ότι δεν θα δωρίζει πλέον όπλα στην Ουκρανία, αλλά θα συμφωνούσε να τα πουλά σε Ευρωπαίους εταίρους.
Αυτό μεταθέτει το βάρος της χρηματοδότησης της στρατιωτικής ενίσχυσης της Ουκρανίας στα ευρωπαϊκά κράτη, την ώρα που τα ίδια ξεκινούν φιλόδοξα προγράμματα επανεξοπλισμού σε εθνικό επίπεδο. Παρόλα αυτά, η Ευρώπη έχει ήδη ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε στρατιωτική βοήθεια, παρέχοντας περίπου 95 δισ. δολάρια έναντι 75 δισ. δολαρίων της Ουάσιγκτον, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Οικονομίας του Κιέλου.
Οι πρόσφατες δεσμεύσεις της Γερμανίας και της Νορβηγίας να προσφέρουν έως και 10 δισ. δολάρια η καθεμία σε στρατιωτική και πολιτική στήριξη την επόμενη χρονιά δείχνουν ότι η Ευρώπη ενδέχεται να είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στην πρόκληση.
Τα μεγάλα ποσά που εμπλέκονται σηματοδοτούν μια αλλαγή. Στο παρελθόν, οι δυτικοί εταίροι παρείχαν μικρότερες, βραχυπρόθεσμες χρηματοδοτήσεις, συχνά ως απάντηση σε επείγουσες ανάγκες στο πεδίο της μάχης.
Με μεγαλύτερα χρηματοδοτικά πακέτα δεσμευμένα για πολλά χρόνια, η Ουκρανία μπορεί πλέον να σχεδιάζει καλύτερα το μακροπρόθεσμο έργο του εξοπλισμού του στρατού της, σύμφωνα με αναλυτές.
"Το μοντέλο είναι ότι εξασφαλίζουμε συμβόλαια, γραπτές συμφωνίες, που αναφέρουν ότι μέχρι το τάδε έτος θα έχουμε αυτόν τον αριθμό όπλων για την Ουκρανία, από τις Ηνωμένες Πολιτείες, από τους Ευρωπαίους”, δήλωσε ο Μαξίμ Σκριπτσένκο, πρόεδρος του Transatlantic Dialogue Center, ενός ερευνητικού οργανισμού στο Κίεβο.
Ο Σκριπτσένκο δήλωσε ότι η Ουκρανία εργάζεται ώστε να διοχετεύσει τα δυτικά κονδύλια όχι μόνο στην αγορά ξένων όπλων, αλλά και στη δική της αμυντική βιομηχανία, η οποία έχει αναπτυχθεί ραγδαία κατά τη διάρκεια του πολέμου, αλλά εξακολουθεί να στερείται της απαραίτητης χρηματοδότησης για μαζική παραγωγή.
Αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει στην Ουκρανία να κατασκευάζει τους πυραύλους που οι δυτικοί εταίροι της έχουν διστάσει να προμηθεύσουν ή έχουν παραδώσει με αυστηρούς περιορισμούς χρήσης λόγω φόβων κλιμάκωσης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία και η Γαλλία έχουν παραδώσει μικρές παρτίδες βαλλιστικών και cruise πυραύλων, αλλά η χρήση τους περιορίζεται ώστε να μην μπορούν να πλήξουν μεγάλες ρωσικές πόλεις, όπως η Μόσχα. Η Γερμανία έχει αρνηθεί σταθερά να προμηθεύσει την Ουκρανία με πυραύλους cruise μεγάλου βεληνεκούς Taurus.
Η Fire Point, η ουκρανική εταιρεία άμυνας πίσω από τον πύραυλο Flamingo, δήλωσε ότι θα καλωσόριζε τη δυτική χρηματοδότηση για την επιτάχυνση της παραγωγής. Η εταιρεία λέει ότι αυτή τη στιγμή κατασκευάζει έναν πύραυλο την ημέρα, αλλά σχεδιάζει να αυξήσει την παραγωγή επταπλάσια μέχρι το φθινόπωρο. Η Ουκρανία έχει επίσης αναπτύξει έναν βαλλιστικό πύραυλο μικρού βεληνεκούς με την ονομασία Sapsan, που πρόσφατα μπήκε σε φάση παραγωγής.
"Ο καλύτερος εγγυητής της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας είναι το δικό μας πυραυλικό πρόγραμμα", είπε ο Σκριπτσένκο. "Όταν θα έχουμε αρκετές εκατοντάδες βαλλιστικούς πυραύλους με εμβέλεια ικανή να πλήξει στόχους στη Μόσχα, τότε το παιχνίδι θα είναι εντελώς διαφορετικό”.
ΠΗΓΗ: TheToc
