Του Κώστα Ράπτη
Από τις απειλές για επιβολή δασμών στη διεκδίκηση, μη αποκλειομένης ακόμη και της χρήσης βίας, ευρωπαϊκού εδάφους, όπως η Γροιλανδία. Προτού καν επιστρέψει στον Λευκό Οίκο, ο ανοικονόμητος Ντόναλντ Τραμπ βυθίζει την διατλαντική σχέση στην πιο μεγάλη αναστάτωση. Την ίδια στιγμή, ο αυριανός υπερυπουργός του, Έλον Μασκ παρεμβαίνει ανοιχτά (με όλο το θράσος που του εξασφαλίζει η ιδιότητα του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο και αφεντικού του Χ) στην εσωτερική πολιτική ζωή της Γερμανίας, η οποία οδεύει προς εκλογές, και της Βρετανίας, ενώ εκφράζεται με τον πιο ανοίκειο τρόπο για τον ανατραπέντα πρωθυπουργό του Καναδά, Τζάστιν Τριντό. Άλλωστε, ο πολιτικός του προϊστάμενος έχει βάλει στο στόχαστρο και τον Καναδά, απειλώντας να τον μετατρέψει σε αμερικανική πολιτεία.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Γιατί μια προεδρία που θεωρούσαμε ότι θα επικεντρωθεί στην (οικονομική, αν μη τι άλλο) αναμέτρηση με την Κίνα, εγκαινιάζεται με τέτοια φραστική επιθετικότητα εναντίον συμμάχων;
Φυσικά οι δηλώσεις Τραμπ δεν θα ληφθούν τοις μετρητοίς: ο τρόπος που ο νεουορκέζος μεγιστάνας ασκεί την "τέχνη του ντιλ" είναι γνωστός. Ούτε όμως μπορούν να παραγραφούν: και μόνη η προκλητικότητά τους δημιουργεί αντικειμενικό πολιτικό γεγονός. Για την ακρίβεια, επαναφέρει τις σχέσεις των κρατών σε μία εποχή πριν την διαμόρφωση του διεθνούς δικαίου όπως το γνωρίζουμε, σε ένα τοπίο όπου κυριαρχούσε η ωμή ισχύς των όπλων ή του χρήματος. (Υπενθυμίζεται ότι οι ΗΠΑ απέκτησαν την σημερινή τους μορφή με μεγάλες πράξεις εξαγοράς επικρατειών, όπως της Λουιζιάνας το 1803 και της Αλάσκας το 1867).
Το να διακηρύσσουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες ότι η αλλαγή συνόρων δια της βίας είναι απαράδεκτη έχει κάτι το κωμικοτραγικό, όταν αφορά την ηγέτιδα δύναμη της συμμαχίας στην οποία ανήκει η συντριπτική πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών. Και όταν η άμεσα απειλούμενη είναι η Δανία, γείτονας της Σουηδίας και της Φινλανδίας που εντάχθηκαν εσπευσμένα στο ΝΑΤΟ για... τον φόβο του Πούτιν.
Η Δανία, παρεμπιπτόντως, είναι "τρεις χώρες σε συσκευασία μίας", καθώς η Γροιλανδία και οι (γνωστές από τις ποδοσφαιρικές τους επιδόσεις) Φαιρόες Νήσοι υπάγονται μεν στο δανικό στέμμα, το οποίο διατηρεί την ευθύνη της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής τους, αλλά διέπονται από ευρεία αυτοκυβέρνηση και μάλιστα δεν ανήκουν στην Ε.Ε.
Το Eutointelligence μας θυμίζει μερικά βασικά δεδομένα: "Έχει ξεχαστεί εδώ και καιρό, αλλά η Γροιλανδία ήταν μέλος της Ε.Ε. όταν αποτελούσε πλήρως μέρος της Δανίας. Με την αποχώρηση της Γροιλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, η Ε.Ε. έχασε τα δύο πιο βόρεια μέλη της στον Ατλαντικό. Οι άνθρωποι τείνουν να ξεχνούν ότι ούτε η Φινλανδία, ούτε η Σουηδία έχουν πρόσβαση στις ακτές της Αρκτικής.
Η Γροιλανδία αποχώρησε επίσημα από την Ε.Ε. το 1985. Σήμερα, εξακολουθεί να αποτελεί μέρος του στέμματος της Δανίας, αλλά οι νόμοι αυτονομίας του 2009 δίνουν στη Γροιλανδία το δικαίωμα απόσχισης μέσω δημοψηφίσματος. Έτσι, η δήλωση της Δανής πρωθυπουργού Μέτε Φρέντερικσεν ότι η Γροιλανδία δεν προσφέρεται προς πώληση είναι μια ανοησία. Όλα εξαρτώνται από τον πωλητή και αυτός δεν είναι η Δανία, αλλά οι 59.000 κάτοικοι της Γροιλανδίας. Ούτε η Δανία ούτε η Ε.Ε. μπορούν να το σταματήσουν αυτό.
Πέρυσι, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και η Φρέντερικσεν επισκέφτηκαν τη Γροιλανδία, επειδή ανησυχούσαν από τα σχέδια κινεζικών επενδύσεων στον γροιλανδικό εξορυκτικό κλάδο. Η Γροιλανδία διαθέτει μεγάλα αποθέματα φυσικών πόρων, συμπεριλαμβανομένων σπάνιων γαιών - μια αγορά στην οποία η Κίνα επιθυμεί να κυριαρχήσει λόγω της σημασίας της για μπαταρίες και άλλο εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας. Ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, Μούτε Μπούρουπ Έγκεντε, είπε ωμά στις επισκέπτριές του ότι η Γροιλανδία είναι μια φτωχή χώρα που καλωσορίζει ξένες επενδύσεις, μεταξύ άλλων από την Κίνα. Αφού η Γροιλανδία αντιμετωπίσθηκε με περιφρόνηση και παραμέληση για τόσο καιρό, δεν προκαλεί έκπληξη το ότι δίνει προτεραιότητα στα στενά οικονομικά της συμφέροντα έναντι των ευρωπαϊκών ανησυχιών ασφαλείας. Και έτσι, πιστεύουμε, μπορεί να κερδίσει ο Ντόναλντ Τραμπ.
Το 2009, η Ισλανδία σκέφτηκε να ενταχθεί στην Ε.Ε, κάτι που θα ήταν ένα στρατηγική επιτυχία για την Ε.Ε., επειδή θα μπορούσε να είχε ανοίξει το δρόμο για την ένταξη της Γροιλανδίας. Αλλά η ένταξη της Ισλανδίας απέτυχε όσον αφορά τα αλιευτικά δικαιώματα [κυρίως της Βρετανίας!] Είναι εκπληκτικό το πόσο πολιτικό κεφάλαιο έχει δαπανήσει η Ε.Ε. για αυτό το θέμα. Η Ε.Ε. και η Γροιλανδία έχουν μόνο μια συνθήκη φιλίας, με κάποια σημαντική υποστήριξη για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η νέα κυβέρνηση της Ισλανδίας σχεδιάζει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ένταξη στην Ε.Ε. έως το 2027.
Η Αρκτική έχει γίνει ολοένα και πιο σημαντική από γεωστρατηγική άποψη. Η Ρωσία είναι η υπερδύναμη της Αρκτικής. Η περιοχή είναι επίσης οικονομικά σημαντική λόγω των πρώτων υλών και επειδή το λιώσιμο των θαλάσσιων πάγων θα μπορούσε να ανοίξει νέους εμπορικούς δρόμους. Επίσης, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Τραμπ δίνει προτεραιότητα στην εξαγορά της Γροιλανδίας, του Καναδά και της Διώρυγας του Παναμά, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα των συγχωνεύσεων και των εξαγορών.
Θα πρέπει επίσης να υπενθυμίσουμε ότι οι ΗΠΑ δεν συμμερίζονται την προτεραιότητα της Ευρώπης για την Ουκρανία ως το νούμερο ένα γεωπολιτικό ζήτημα της εποχής μας. Για τον Τραμπ, η προτεραιότητα της πολιτικής ασφάλειας είναι να απωθήσει την Κίνα μακριά από τη γεωγραφική γειτονιά των ΗΠΑ και να εξασφαλίσει μια ισχυρή παρουσία στις προμήθειες κρίσιμων πρώτων υλών”.
Όμως το κρισιμότερο στοιχείο δεν είναι το πώς αντιμετωπίζει ο Τραμπ την Ε.Ε., αλλά το ΝΑΤΟ. Το είδος της "αντεπίθεσης" που οραματίζεται απέναντι στον κινεζικό ανταγωνισμό επιβάλλει κλείσιμο του ουκρανικού μετώπου το οποίο θεωρεί περιττό, οιονεί λεηλάτηση των συμμάχων και μετατροπή της διατλαντικής σχέσης σε ζεύγη καθαρά διμερών σχέσεων. Πρόκειται για μία υπεροπτική στάση την οποία οι Ευρωπαίοι είχαν συνηθίσει να απευθύνεται μόνο έναντι τρίτων και όχι στο εσωτερικό του "δυτικού στρατοπέδου".
